Wysiłkowe nietrzymanie moczu (przy kichaniu, kaszlu, chodzeniu) dotyka wielu mężczyzn po chirurgicznym leczeniu raka prostaty – radykalnej prostatektomii. Zazwyczaj ma ono jednak charakter przejściowy i u większości mężczyzn, dzięki ćwiczeniom mięśni dna miednicy, można uzyskać poprawę trzymania moczu, a z czasem również pełną kontynencję. U chorych, u których nietrzymanie moczu utrzymuje się kilka miesięcy po zabiegu pomimo intensywnych ćwiczeń, można rozważyć leczenie operacyjne.
Złotym standardem leczenia chirurgicznego wysiłkowego nietrzymania moczu u mężczyzn jest wszczepienie sztucznego zwieracza cewki moczowej.
Na rynku dostępnych jest kilka modeli sztucznych zwieraczy cewki moczowej, m.in. AMS800 (American Medical Systems, Boston Scientific, USA) lub Zephyr 375 (ZSI, Szwajcaria). AMS800 składa się z trzech elementów: mankietu umieszczanego wokół cewki moczowej, pompy umieszczanej w mosznie i balonu umieszczanego w miednicy obok pęcherza moczowego. Po aktywacji systemu (około 6 tygodni po operacji) mankiet zwieracza stale wypełniony jest płynem i uciska cewkę moczową, pozwalając na poprawę trzymania moczu. Gdy pacjent czuje potrzebę oddania moczu, udaje się do toalety i naciska pompkę znajdującą się tuż pod skórą moszny. Ucisk pompki powoduje rozluźnienie mankietu, co umożliwia oddanie moczu. Mankiet zwieracza zamyka się samoistnie w ciągu około 2 minut od naciśnięcia pompki.
Głównym wskazaniem do implantacji sztucznego zwieracza cewki moczowej jest wysiłkowe nietrzymanie moczu, które utrzymuje się pomimo wykonywania ćwiczeń mięśni dna miednicy. Najczęściej kandydatami do takiego zabiegu są mężczyźni po radykalnej prostatektomii, po radioterapii z powodu raka stercza, a niekiedy również chorzy po innych zabiegach oraz dotknięci niektórymi schorzeniami neurologicznymi.
Ponieważ po prostatektomii radykalnej w wyniku stosowania ćwiczeń dna miednicy może dojść do poprawy trzymania moczu w ciągu 6, a nawet 12 miesięcy po zabiegu, z kwalifikacją do zabiegu wszczepienia sztuczne go zwieracza zwykle czeka się 12 miesięcy po radykalnej prostatektomii.
Do kwalifikacji niezbędne jest:
Do zabiegu wszczepienia sztucznego zwieracza koniecznie jest badanie bakteriologiczne moczu, które musi wskazywać na brak bakterii w moczu.
Głównymi przeciwwskazaniami do wszczepienia sztucznego zwieracza cewki moczowej są:
Przebyta radioterapia nie stanowi przeciwwskazania, ale zwiększa ryzyko powikłań.
Zabieg wszczepienia sztucznego zwieracza trwa około 60-90 minut. Zwykle wykonuje się go w znieczuleniu ogólnym. Pod koniec operacji wszczepiony zwieracz musi być wyłączony, aby pozwolić na gojenie. Chory zwykle opuszcza szpital następnego dnia po operacji, bez cewnika. Aktywacja odbywa się około 6 tygodni po operacji wraz z nauką obsługi zwieracza.
Po wszczepieniu sztucznego zwieracza cewki moczowej poprawy trzymania moczu można spodziewać się u około 80 proc. chorych. Należy jednak podkreślić, że rzadko udaje się uzyskać efekt całkowitej suchości, jednak znaczna poprawa trzymania moczu skutkuje niemal 90-procentowym odsetkiem zadowolenia z efektów zabiegu.
Niestety, zabieg wszczepienia sztucznego zwieracza cewki moczowej wiąże się również z ryzykiem powikłań. Dotyczą one m.in. infekcji, awarii mechanicznej lub uszkodzenia cewki moczowej w miejscu mankietu.
Większość powikłań niesie ze sobą konieczność reoperacji i usunięcia lub wymiany systemu. Jeśli nie dojdzie do powikłań, sztuczny zwieracz może działać kilka lat.
Wszczepienie sztucznego zwieracza cewki moczowej pozostaje złotym standardem leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu u mężczyzn po prostatektomii radykalnej. Mimo że nie jest ono wolne od ryzyka powikłań, u znakomitej większości chorych pozwala na znaczną poprawę trzymania moczu i poprawę jakości życia.
Źródło: Kwartalnik NTM nr 1/2022