U osób zmagających się z nietrzymaniem moczu i/lub nietrzymaniem kału niezwykle ważne jest utrzymanie odpowiedniej higieny skóry poprzez zastosowanie specjalistycznych preparatów myjąco-pielęgnujących, które zapewniają natychmiastowe i długotrwałe nawilżenie skóry. W konsekwencji redukuje to ryzyko otarcia i podrażnienia.
Częstym problemem osób dotkniętych różnymi formami inkontynencji okazuje się utrzymanie właściwej higieny i pielęgnacja skóry narażonej na drażniące działanie moczu i/lub kału. Zdrowiu skóry nie sprzyjają również, obserwowane wraz z wiekiem pacjentów, spowolnione procesy regeneracji naskórka i potęgująca się wrażliwość powłok skórnych. W efekcie skóra wystawiona na działanie moczu ulega maceracji, zawilgoceniu, wzrasta jej pH i jednocześnie traci ona swoje funkcje barierowe.
U osób z NTM i/lub NTK istnieje również ryzyko wystąpienia zapalenia skóry związanego bezpośrednio z inkontynencją – IAD – (ang. Incontinence Associated Dermatitis).
Są to uszkodzenia związane z kontaktem skóry z moczem i/lub kałem, zaburzające normalną funkcję bariery skóry. Przyczynia się to do rozwoju stanu zapalnego. IAD występuje w rejonie krocza, okolic genitaliów, pośladków, fałdu pośladkowego, części ud, dolnych części pleców, może sięgać kości ogonowej.
Jak się chronić?
Najważniejsze mechanizmy, które wpływają na ten proces, to długotrwałe zawilgocenie i maceracja skóry oraz wzrost pH. Skóra objęta stanem zapalnym jest czerwona, podrażniona i bolesna. Często występuje jednocześnie obrzęk, świąd i łuszczenie naskórka. Pacjenci próbują ograniczyć te symptomy poprzez tarcie lub drapanie, a w efekcie przerywają ciągłość skóry doprowadzając do powstania ran i strupów.
Te rozdrapania są źródłem infekcji bakteryjnej, a u osób leżących, miejscem rozwoju powikłanych, zakażonych odleżyn. Wystąpienie zapalenia skóry wywołuje znaczny dyskomfort i cierpienie pacjenta, a leczenie tego typu uszkodzeń zwykle jest czasochłonne, skomplikowane i kosztowne.
W zabiegach higienicznych u osoby, która doświadcza stałego drażniącego oddziaływania moczu i/lub kału stosuje się zaawansowane technologicznie specjalistyczne preparaty myjąco-pielęgnujące i ochronne, dostępne w sklepach medycznych i aptekach.
Codzienna higiena i właściwa pielęgnacja mają na celu nie tylko utrzymanie skóry w czystości, ale także zachowanie jej w dobrej kondycji i zabezpieczenie przed nadmiernym wysuszeniem, podrażnieniami i ryzykiem wystąpienia zapalenia skóry związanego bezpośrednio z inkontynencją.
| L.P. | FUNKCJA | RODZAJ PREPARATU | WŁAŚCIWOŚCI UŻYTKOWE | |
|---|---|---|---|---|
| 1. | Oczyszczanie | Oczyszczanie skóry z zanieczyszczeń, potu, złuszczonego naskórka oraz pozostałości moczu/kału na skórze. | Preparaty myjące niezawierające mydła, z pH neutralnym dla skóry (lekko kwaśne pH 5-5,5), wymagają lub nie wymagają spłukiwania. Nie zaleca się preparatów wymagających spłukiwania wodą. | 1. Do użycia z wodą (bez spłukiwania). 2. Do użycia bez wody (bez spłukiwania). |
| 2. | Poprawa kondycji skóry | Wspomaganie regeneracji naskórka oraz aktywizacja skóry w celu poprawy lub utrzymania jej kondycji. | Preparaty nawilżające, odżywiające i pobudzające skórę. | Nawilżanie i masowanie skóry. |
| 3. | Ochrona | Zabezpieczanie skóry przed drażniącym działaniem moczu/kału. Łagodzenie powstałych podrażnień. Łagodzenie powstałych podrażnień. | Preparaty (kremy, żele) o działaniu ochronnym i natłuszczającym. Kremy o działaniu łagodzącym. | Nakładanie na skórę preparatu głęboko nawilżającego i tworzącego barierę ochronną. Nakładanie na skórę preparatu łagodzącego już powstałe podrażnienie/zaczerwienienia. |
Ważnym elementem skutecznej ochrony skóry jest stosowanie produktów chłonnych i odpowiednio częsta ich zmiana – najlepiej po każdej mikcji/defekacji. Przy każdej zmianie produktu chłonnego należy pamiętać o oczyszczeniu skóry podbrzusza, genitaliów, krocza i pośladków, np. nawilżanymi chusteczkami. Po umyciu zaleca się stosowanie ochronnych preparatów pielęgnacyjnych np. kremów natłuszczających, które stanowią barierę dla wilgoci.
| L.P. | RODZAJ ŚRODKA / PREPARATU | FUNKCJA | WŁAŚCIWOŚCI UŻYTKOWE |
|---|---|---|---|
| 1. | Jednorazowe gąbki nasączone środkiem myjącym lub pianką o naturalnym pH. Dostępne w wariancie z chlorkiem cetylopirydyny, który skutecznie działa na MRSA lub z dodatkiem 2% roztworu chlorheksydyny o szerokim spektrum biobójczym. | Oczyszczanie i odkażanie skóry. | Miękkość i elastyczność. Nasączenie niewielką ilością wody powoduje aktywację środka myjącego – pienienie się i umożliwia skuteczne umycie ciała pacjenta. Nie wymaga spłukiwania. Brak ryzyka zakażeń krzyżowych, możliwość wykonania czynności z zachowaniem zasad aseptyki. Oszczędność czasu personelu związana z przygotowaniem sprzętu i produktów do mycia. Obniżenie kosztów opieki i leczenia. |
| 2. | Myjki jednorazowe nasączone środkiem myjącym o naturalnym pH. | Oczyszczanie i nawilżanie skóry. | Prostokątne ściereczki z miękkiej włókniny. Szczególnie polecane do stosowania w placówkach medycznych. Wygodne w oczyszczaniu wrażliwych okolic ciała. Niektóre z nich są obustronnie pokryte dermatologicznym żelem z dodatkiem aloesu oraz rumianku co wzmacnia efekt nawilżenia skóry po myciu. |
| 3. | Myjki jednorazowe w formie rękawicy nasączone środkiem myjącym o naturalnym pH. | Oczyszczanie i nawilżanie skóry. | Nałożenie na dłoń umożliwia szybkie oraz skuteczne wykonanie mycie ciała pacjenta. Pokryte są jednostronnie środkiem myjącym lub nasączone żelem myjącym czy oczyszczającą pianką na bazie ekstraktów roślinnych. Struktura myjki zapewnia ich stopniowe uwalnianie się. Są odporne na rozdzieranie w trakcie mycia pacjenta. Niektóre mają delikatnie chropowatą powierzchnię, która umożliwia delikatny masaż skóry. |
| 4. | Płyn lub pianka do higieny miejsc intymnych o neutralnym pH dla błon śluzowych miejsc intymnych z dodatkiem kwasu mlekowego i wyciągami z ziół o właściwościach antybakteryjnych. | Oczyszczanie i nawilżanie śluzówki, łagodzenie podrażnienia błon śluzowych i skóry miejsc intymnych. | Środki przeciwzapalne i regenerujące błonę śluzową. Łagodnie myją i odświeżają, podtrzymują kwaśne pH oraz chronią naturalną mikroflorę okolic intymnych. Oparte na wyciągach roślinnych (rumianek, nagietek, kora dębu, babka lancetowata, aloes, zielona herbata, przywrotnik, macierzanka). Są też dostępne preparaty grzybobójcze oraz środki z dodatkiem alantoiny, lanoliny, olejów roślinnych, gliceryny. |
| 5. | Pianka myjąca do stosowania bez użycia wody z właściwościami antybakteryjnymi. | Oczyszczanie, odkażanie i nawilżanie skóry. | Działanie preparatu polega na delikatnym podnoszeniu zabrudzeń znajdujących się na skórze i jednoczesnym jej oczyszczaniu. Technologia ta skraca czas oczyszczania skóry. Produkt został stworzony z myślą o oczyszczaniu skóry głównie u pacjentów z problemem nietrzymania moczu i kału. Pianki myjące zawierają substancje nawilżające, które minimalizują podrażnienia. |
| 6. | Preparaty multifunkcyjne: 1. Pianka myjąco-pielęgnująca. 2. Kremy do mycia „3 w 1”. 3. Lotion myjąco-natłuszczający. 4. Oliwka do mycia. | Myją, natłuszczają i przywracają ochronną barierę lipidową, by zapobiec wysuszeniu i szorstkości skóry. Oczyszczanie, regeneracja, wzmacnianie i ochrona skóry. Neutralizacja nieprzyjemnego zapachu moczu. | Dedykowane do codziennej pielęgnacji skóry suchej i wrażliwej. Stworzone na bazie emolientów, mają bardzo pozytywny wpływ na procesy oczyszczania i ochrony skóry. Zawierają składniki: natłuszczające, uzupełniające poziom lipidów,nawilżające,przeciwzapalne. Nie zawierają mydła, alkoholu, parabenów i sztucznych barwników. Preparaty multifunkcyjne mają jednocześnie właściwości czyszczące, kojące i łagodzące, a niektóre z nich zawierają środek pochłaniający zapach moczu. |
| 7. | Jednorazowe suche myjki w kształcie rękawicy. | Do rozprowadzania preparatu myjącego i delikatnego masażu skóry. | Wykonane z różnych materiałów, hypoalergiczne, niepodrażniające, ułatwiają zabiegi higieniczne. Przeznaczone przede wszystkim do częstej pielęgnacji skóry w okolicy krocza podczas zmiany produktów chłonnych. |
| 8. | Nawilżane chusteczki oczyszczające. | Oczyszczają skórę, a przy tym regenerują ją i chronią. | Miękkie i wytrzymałe. Przeznaczone do codziennego mycia i pielęgnacji osób z nietrzymaniem moczu i/lub kału. Rekomendowane do stosowania przy każdej zmianie produktu chłonnego. |
| 9. | Suche chusteczki i ręczniki oczyszczające. | Do oczyszczania i osuszania w trakcie zabiegów higienicznych. | Wykonane z różnych materiałów, hypoalergiczne, niepodrażniające, ułatwiają zabiegi higieniczne. Wytrzymałe i chłonne. Przeznaczone przede wszystkim do częstej pielęgnacji skóry w okolicy krocza podczas zmiany produktów chłonnych. Stosowanie jednorazowych ręczników jest gwarancją całkowitego osuszenia skóry, co skutecznie chroni przed zawilgoceniem sprzyjającym zakażeniom i podrażnieniom skóry. |
| 10. | Nawilżany papier toaletowy. | Oczyszczanie po mikcji i defekacji. | Zapewnia uczucie czystości i świeżości, jest bezzapachowy, hipoalergiczny, o neutralnym pH i zawartości kwasu mlekowego, Delikatnie i skutecznie oczyszcza miejsca intymne. Może być stosowany do oczyszczania skóry po każdej mikcji i defekacji. Produkt jest biodegradowalny, może być wyrzucany do sedesu. |
Specjalistyczne produkty do higieny skóry u pacjenta z NTM/NTK są wyłączone z refundacji w Polsce.
Opracowane na podstawie: 1. V. Madeja, Skóra pacjenta z NTM wymaga szczególnej troski, Kwartalnik NTM nr 1(68), 2019. 2. Rekomendacje Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych w zakresie postępowania w zaburzeniach kontynencji - część I: nietrzymanie moczu, Warszawa 2017.