Zasady refundacji środków absorpcyjnych (chłonnych) reguluje rozporządzenie Ministra zdrowia z dnia 27 sierpnia 2021 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie.
Narodowy Fundusz Zdrowia dofinansowuje pięć rodzajów środków absorpcyjnych:
UWAGA!
Od 1 grudnia 2021 roku, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 27 sierpnia 2021 r., obowiązują nowe zasady refundacji środków absorpcyjnych.
W tym artykule:
Osobom cierpiącym na nietrzymanie moczu w ramach refundacji, po spełnieniu kryterium chorobowego, przysługuje do 90 sztuk produktów chłonnych miesięcznie (tj. 3 szt. na dobę) przy 30% dopłacie pacjenta. Limit cenowy wynosi 1,70 zł za sztukę w przypadku pieluchomajtek, majtek chłonnych i pieluch anatomicznych oraz 1,00 zł za sztukę w przypadku wkładów anatomicznych i podkładów.
Zasady refundacji środków absorpcyjnych, w tym wysokość współpłacenia, zostały ujednolicone dla pacjentów z chorobą nowotworową (P.100) i pozostałych (P.101).
Poniżej tabela prezentująca szczegółowo zasady refundacji środków absorpcyjnych jakie weszły w życie z dniem 1 grudnia 2021 roku:
Warto nadmienić, że pomimo wielokrotnie zgłaszanych w ramach konsultacji społecznych postulatów środowisk pacjentów, dotyczących ujednolicenia kryterium chorobowego uprawniającego do refundacji środków absorpcyjnych, nietrzymanie moczu w dalszym ciągu jest kryterium chorobowym uprawniającym do refundacji tylko warunkowo – pacjent z nietrzymaniem moczu musi jednocześnie mieć jedną z chorób współistniejących, wymienionych w rozporządzeniu, do których należą:
Kryteria refundacji środków absorpcyjnych w Polsce uniemożliwiają m.in. osobom z wysiłkowym NTM otrzymanie refundacji na produkty chłonne.
Warto zauważyć, że obowiązujący obecnie w Polsce system zaopatrzenia w refundowane wyroby medyczne, w tym środki absorpcyjne, umożliwia pacjentowi lub jego opiekunowi indywidualny dobór optymalnego do potrzeb chorego rodzaju środka absorpcyjnego.
W refundacji dostępnych jest pięć rodzajów środków absorpcyjnych: wkłady anatomiczne (urologiczne), majtki chłonne, pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne oraz podkłady.
Zgodnie z cennikami refundowanych środków absorpcyjnych czterech głównych producentów (Abena, Essity, Paul Hartmann, TZMO), pacjenci mogą skorzystać z ponad dwustu pięćdziesięciu różnych produktów chłonnych, biorąc pod uwagę dostępne rodzaje oraz rozmiary. Decyzja co do wyboru typu, marki i rozmiaru produktu chłonnego należy więc wyłącznie do pacjenta i/lub jego opiekunów.
Refundacji podlegają cewniki urologiczne do 4 sztuk lub w równowartości ich kosztu cewnik silikonowy. Limit finansowania ze środków publicznych wynosi 4,00 zł za sztukę. przy odpłatności pacjenta w wysokości 30%.
UWAGA!
Od 1 grudnia 2021 roku, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 27 sierpnia 2021 r., obowiązują nowe zasady refundacji cewników urologicznych hydrofilowych i niepowlekanych.
Pacjentom wymagającym wielokrotnego cewnikowania pęcherza moczowego w ramach refundacji przysługuje miesięcznie do 180 sztuk cewników hydrofilowych lub zamiennie cewników niepowlekanych.
Rozporządzenie wprowadza trzy limity finansowania cewników hydrofilowych: 5,35 zł za sztukę dla cewnika hydrofilowego gotowego do użycia, 2,60 zł za sztukę dla cewnika hydrofilowego aktywowanego wodą oraz 0,80 zł za sztukę dla cewnika niepowlekanego. Wysokość odpłatności dla dorosłych pacjentów wynosi 30%, dla dzieci cewniki są refundowane w pełnej kwocie.
Poniżej tabela prezentująca szczegółowo zmiany jakie weszły w życie z dniem 1 grudnia 2021 roku:
W przypadku chorób wymagających cewnikowania pęcherza moczowego, chorób wymagających stosowania cewników zewnętrznych i nadpęcherzowego odprowadzania moczu refundacji podlegają worki do zbiórki moczu z odpływem do 12 sztuk. Limit finansowania wynosi 6,50 zł za sztukę przy odpłatności pacjenta 0%.
Od 1 grudnia 2021 roku rozszerzono katalog osób uprawnionych do wystawiania zleceń na worki do zbiórki moczu z odpływem o lekarza specjalistę onkologii klinicznej lub chemioterapii nowotworów.
Przy nefrostomii (z wyłączeniem jednoczesnego zaopatrzenia w worki do zbiórki moczu z odpływem do 12 sztuk) możliwa jest refundacja worków do zbiórki moczu w ilości do 12 sztuk w przypadku nefrostomii lub w równowartości ich nabycia inny sprzęt urologiczny (np. cewniki urologiczne, paski mocujące itp.). Tutaj limit finansowania wynosi z kolei 120,00 zł przy odpłatności pacjenta 0%.
Produkty stomijne w refundacji
Obowiązują 3 kryteria przyznawania: stomia na jelicie cienkim, stomia na jelicie grubym oraz urostomia. Refundacji podlegają worki stomijne samoprzylepne jednorazowego użycia w ilości do 90 sztuk w systemie jednoczęściowym lub w równowartości ich kosztu worki i płytki w systemie dwuczęściowym lub inny sprzęt stomijny: zestawy irygacyjne, nocne zbiorniki na mocz, pasty, pudry oraz paski, półpierścienie, pierścienie o właściwościach uszczelniających lub gojących, produkty usuwania sprzętu stomijnego lub do ochrony skóry wokół stomii.
Limity finansowania miesięcznego wynoszą kolejno:
przy odpłatności pacjenta na poziomie 0%.
Od 1 grudnia 2021 roku rozszerzono również katalog osób uprawnionych do wystawiania zleceń na zaopatrzenie stomijne:
Od 2016 roku obowiązuje ustawa o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” zapewniająca pomoc rodzinom wychowującym dzieci i młodzież do 18. roku życia, z ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniem albo nieuleczalną chorobą zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.
Beneficjenci ustawy mają prawo między innymi do:
Od 1 lipca 2018 roku obowiązują przepisy ustawy o szczególnych rozwiązaniach wspierających osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności. Ustawa został uchwalona w odpowiedzi na prowadzony w Sejmie protest opiekunów osób niepełnosprawnych i ich dorosłych podopiecznych.
Ustawa wprowadziła cztery kluczowe dla pacjentów zmiany:
Pacjenci z nietrzymaniem moczu wymagający zaopatrzenia w wyroby chłonne mogą ubiegać się o zwrot kosztów ich zakupu do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR) lub Miejskiego/Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej (OPS).
Organy te dysponują środkami Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), które mogą być wykorzystane na zwrot kosztów poniesionych przez osobę niepełnosprawną.
O dofinansowanie mogą się ubiegać osoby:
Przy czym należy podkreślić, że środki są zwracane dopiero po zakupieniu danego produktu w ramach przysługującej refundacji NFZ.
Leczenie farmakologiczne nietrzymania moczu
W ramach I linii farmakologicznego leczenia zespołu pęcherza nadreaktywnego w Polsce refundowane są jedynie dwie substancje: solifenacyna i tolterodyna w postaci szesnastu leków (dwanaście na bazie substancji czynnej solifenacyny oraz sześć na bazie substancji czynnej tolterodyny) przy 30% odpłatności pacjenta (stan na 1.03.2022).
SUBSTANCJA CZYNNA | WSKAZANIE | NAZWA LEKU |
---|---|---|
Solifenacyna | Zespół pęcherza nadreaktywnego | Adablok Afenix Beloflow Silamil Solifenacin Stada Solifurin Solinco Soreca Uronom Vesisol Vesoligo Zevesin |
Tolterodyna | Zespół pęcherza nadreaktywnego potwierdzony badaniem urodynamicznym | Defur Urimper Uroflow SR Titlodine Tolzurin Uroflow |
Liczba refundowanych substancji czynnych nie zmieniła się od utworzenia listy w 2011 roku. Dodatkowo od 1 września 2020 roku z listy leków refundowanych usunięto lek oryginalny Vesicare zawierający substancję czynną solifenacynę. Warto przypomnieć, że lek Vesicare znajdował się na niej nieprzerwanie od 2011 roku.
W polskim systemie refundacyjnym nadal brakuje preparatów farmakologicznych nowszej generacji, jak Betmiga (mirabegron), stosowanych w II linii leczenia OAB. W chwili obecnej Polska jest jedynym krajem Unii Europejskiej, który nie refunduje II linii leczenia w zespole pęcherza nadreaktywnego.
Od 1 marca 2021 roku leki zawierające substancję czynną solifenacynę oraz substancję czynną tolterodynę zostały wpisane na listę leków dla seniorów (lista 75+) i objęte 100% refundacją dla pacjentów z zespołem pęcherza nadreaktywnego, którzy w dniu wystawienia recepty ukończyli 75. rok życia.
Oprócz wyżej wymienionych leków w refundacji znajdują się również inne leki pomocne w leczeniu OAB czy nokturii (przy czym refundowane są one w innych wskazaniach). Szczegóły przedstawia tabela poniżej.
SUBSTANCJA CZYNNA | WSKAZANIE | NAZWA LEKU |
---|---|---|
Oksybutynina | Stwardnienie rozsiane | Ditropan Driptane |
Desmopresyna | Pierwotne izolowane moczenie nocne u pacjentów powyżej 6. roku życia z prawidłową zdolnością zagęszczania moczu po udokumentowaniu nieskuteczności 1-miesięcznego postępowania wspomagającego i motywującego | Minirin Melt |
Część pacjentów z wysiłkowym nietrzymaniem moczu decyduje się na farmakoterapię, pomimo, że żaden z leków badanych pod kątem stosowania w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu nie był na tyle bezpieczny i skuteczny, aby uznać go za terapię pierwszego rzutu.
W takich przypadkach niektórzy lekarze zalecają stosowanie poza zarejestrowanymi wskazaniami trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (imipraminy), inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny lub agonistów receptorów adrenergicznych alfa i beta (efedryna, pseudoefedryna, midodryna, fenylopropanolamina), powodujących wzrost napięcia zwieracza wewnętrznego. Nie są one jednak refundowane we wskazaniu wysiłkowego nietrzymania moczu.
W przypadku kobiet zastosowanie ma także estrogenoterapia stosowana dopochwowo. Celem jej stosowania jest łagodzenie objawów wysiłkowego nietrzymania moczu. Ta terapia również nie jest refundowana.
Innym środkiem farmakologicznym stosowanym w leczeniu farmakologicznym jest duloksetyna. Lek ten jest stosowany głównie w leczeniu zaburzeń depresyjnych. W takim właśnie wskazaniu figuruje na liście leków refundowanych.
SUBSTANCJA CZYNNA | WSKAZANIE | NAZWA LEKU |
---|---|---|
Duloksetyna | Leczenie dużych zaburzeń depresyjnych | Depratal Dulofor Duloxetine+pharma Duloxetine Mylan Duloxetine Zentiva Dulsevia Dulxetenon Dutilox |
Leczenie zabiegowe nietrzymania moczu
Od 1 września 2015 roku w ramach programu lekowego „Leczenie neurogennej nadreaktywności wypieracza (ICD-10: N31)”, refundacją objęta została toksyna botulinowa typu A we wskazaniu: nietrzymanie moczu u pacjentów dorosłych z nadreaktywnością mięśnia wypieracza pęcherza moczowego o podłożu neurogennym, po stabilnych urazach rdzenia kręgowego poniżej odcinka szyjnego oraz u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym.
Ponadto istnieje możliwość skorzystania ze świadczenia polegającego na ostrzyknięciu ściany pęcherza toksyną botulinową w ramach refundacji szpitalnej – tzw. jednorodnej grupy pacjentów (JGP). Można ją realizować w szpitalnych oddziałach urologicznych i ginekologicznych.
Od 1 kwietnia 2019 roku neuromodulacja krzyżowa jest w pełni dostępna w refundacji jako świadczenie gwarantowane w szpitalnych oddziałach urologicznych i ginekologicznych. Procedura jest dwuetapowa, co pozwala efektywniej kwalifikować pacjentów do ostatecznej implantacji.
Aktualnie 8 placówek szpitalnych jest przygotowanych do wykonywania zabiegów neuromodulacji krzyżowej (2 ginekologiczne i 6 urologicznych) – stan na 31.03.2022.
Od lat najczęściej wykonywanym typem zabiegu w wysiłkowym nietrzymaniu moczu są operacje z użyciem polipropylenowych taśm syntetycznych, tzw. operacje TOT (ang. trans obturator tape) w przypadku pierwotnego nietrzymania moczu lub operacje TVT (ang. tension free vaginal tape) w przypadku nawrotowego nietrzymania moczu.
Operacje wszczepienia taśm stanowią metodę leczenia nietrzymania moczu w pełni finansowaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Wykonanie ich jest możliwe w wielu placówkach szpitalnych w Polsce, posiadających oddziały urologiczne lub ginekologiczne.
Należy jednak pamiętać o tym, aby leczenie zabiegowe nie było leczeniem I rzutu.
Inne metody leczenia zabiegowego, takie jak np. wypełniacze (ang. bulking agents) lub laseroterapia nie są w Polsce refundowane.
U kobiet z wysiłkowym nietrzymaniem moczu istnieje możliwość zastosowania innych metod leczenia operacyjnego. Opierają się one na zasadzie przywrócenia prawidłowego, wysokiego, załonowego położenia połączenia cewkowo-pęcherzowego z jego stabilizacją.
Do zabiegów operacyjnych zalicza się zatem:
U mężczyzn z wysiłkowym nietrzymaniem moczu można zastosować z kolei ostrzyknięcie okołocewkowe, męskie taśmy lub sztuczny zwieracz cewki moczowej. Operacje te są w Polsce refundowane.
Leczenie operacyjne jest w całości refundowane w ramach gwarantowanych świadczeń szpitalnych i obejmuje m.in.:
Jedną z istotnych metod leczenia jak i profilaktyki nietrzymania moczu bez względu na jego rodzaj jest fizjoterapia mięśni dna miednicy.
W Polsce żadna forma leczenia wchodząca w zakres fizjoterapii urologicznej lub uroginekologicznej nie jest refundowana przez NFZ. Nie odnotowano również jakichkolwiek sygnałów o prowadzonych pracach na rzecz zmiany tego stanu.
Brak finansowania tego typu metody leczenia nie oznacza jednak, że chorzy w ogóle nie mają do niej dostępu. Zainteresowani i posiadający zlecenie lekarskie mogą skorzystać z fizjoterapii, finansując ją z własnych środków lub korzystając z programu ćwiczeń organizowanych w ramach organizacji pozarządowych (od wielu lat regularne zajęcia z elementami ćwiczeń mięśni dna miednicy mniejszej odbywają się w oddziałach wojewódzkich Stowarzyszenia Osób z NTM „UroConti”) lub placówek komercyjnych.
W celu refundacji nowoczesnych i drogich terapii zostały stworzone programy lekowe, do których kwalifikowani są pacjenci zazwyczaj w zaawansowanym stadium choroby.
W schorzeniach układu moczowo-płciowego występują programy lekowe w zakresie leczenia:
Wykaz wszystkich programów lekowych dostępny jest na stronie www.gov.pl.