Już w 2008 roku uważano, że na świecie żyje 346 mln osób cierpiących na nietrzymanie moczu (NTM). W 2013 roku było ich już 380 mln. Polskie statystyki pokazują, że w naszym kraju nietrzymanie moczu dotyczy 2,5 mln osób, a przecież chorujących na cukrzycę jest ponad 3 mln. Biorąc pod uwagę, że obecnie mamy do dyspozycji nowe leki (flozyny), które sprawiają, że glukoza jest wydalana z moczem, liczba pacjentów z NTM i zakażaniem dróg moczowo-płciowych może wzrosnąć. Dlaczego? Ponieważ obecność glukozy w moczu sprawia, że łatwiej dochodzi do infekcji w obrębie dróg moczowych. A przy zakażeniu dróg moczowych nasilają się objawy nietrzymania moczu.
Chorzy z cukrzycą i cierpiący na nietrzymanie moczu zwykle nie podejmują aktywności fizycznej, bo obawiają się przemoczenia ubrania. Z tego samego powodu nie piją wody, nie wiedząc, że pracują na odwodnienie organizmu, które objawia się m.in. zawrotami głowy, suchością w jamie ustnej czy nawet zaburzeniami pracy serca i nerek. Przy odwodnieniu osoba chora na cukrzycę ma wysoką glikemię i często jest przekonana, że to skutek niewłaściwej diety.
Cukrzycy typu 2 często towarzyszy choroba otyłościowa, która jest jedną z przyczyn nietrzymania moczu. Tkanka tłuszczowa nagromadzona w jamie brzusznej uciska na narządy i strukturę pęcherza oraz okolice cewki moczowej. Ciśnienie, które zamyka cewkę moczową i zapobiega niekontrolowanemu wyciekowi moczu, jest niewystarczające i dlatego częściej dochodzi do ucieczki moczu u pacjentek otyłych niż u pacjentek szczupłych. Przy wysiłkowym nietrzymaniu moczu, ale także przy pęcherzu nadreaktywnym otyłość sprawia, że objawy są bardziej nasilone. Z badań epidemiologicznych wynika, że redukcja masy ciała nawet o 10 proc. zmniejsza nasilenie objawów o połowę.
Z raportu „Polska Rodzina z Cukrzycą” wynika, że bliscy osób z cukrzycą nie wiedzą, że ich członek rodziny boryka się z nietrzymaniem moczu. Młodsi pacjenci bardzo często wstydzą się mówić o nietrzymaniu moczu, które jest wciąż tematem tabu. Podczas wizyty w poradni diabetologicznej nie ma czasu na taką rozmowę. Pacjenci pytani o nietrzymanie moczu podkreślają, że na ten temat mogą rozmawiać tylko z urologiem. Nie wiedzą, że pomóc może im pielęgniarka i fizjoterapeuta. Chorzy nie wiedzą, że w ramach refundacji mogą skorzystać z dobrych, specjalistycznych środków absorpcyjnych, które zabezpieczają przed przeciekaniem i niwelują przykry zapach moczu. Doradzić w doborze odpowiednich zabezpieczeń może również farmaceuta w aptece.
Brak wiedzy i pokutujące w społeczeństwie mity na temat nietrzymania moczu przyczyniają się w znacznym stopniu do niskiej jakości życia pacjentów, są przyczyną depresji i niskiej samooceny. W behawioralnym podejściu do cukrzycy kluczowe jest nie tylko wprowadzenie odpowiednich zasad zdrowego żywienia, ale także aktywności fizycznej. Podejście indywidualne do osoby, poznanie potrzeb, wyzwań pozwala na przygotowanie planu działania przez pielęgniarkę i fizjoterapeutę.
Głównym celem jest wyrównanie metaboliczne, czyli m.in. uzyskanie glikemii, ciśnienia tętniczego, masy ciała, parametrów nerkowych zgodnie z zaleceniami. W trakcie tego procesu z fizjoterapeutą ustala się plan rehabilitacyjny, który wspiera w procesie podejmowania aktywności fizycznej. Istotne jest korzystanie z dobrodziejstwa nowych technologii w monitorowaniu glikemii oraz urządzeń diagnostycznych, które pomogą w postawieniu prawidłowej diagnozy.
W terapii otyłości, cukrzycy czy nietrzymania moczu ważne jest działanie małymi krokami, stopniowe dążenie do dobrostanu.
Jak zespół pielęgniarka – fizjoterapeuta prowadzą osobę z cukrzycą i nietrzymaniem moczu w ramach obowiązkowych trzech wizyt przy odpowiednim przygotowaniu pacjenta do wizyty?
WYWIAD:
Zasady rozmowy – pytania otwarte umożliwiające poznanie:
BADANIE FIZYKALNE:
EDUKACJA I ZALECENIA:
WYWIAD:
Pytania otwarte umożliwiające poznanie:
BADANIE FIZYKALNE:
EDUKACJA I ZALECENIA:
WYWIAD:
Pytania otwarte umożliwiające poznanie:
BADANIE FIZYKALNE:
EDUKACJA I ZALECENIA:
Dalsze działania zespołu PIELĘGNIARKA – PACJENCI I ICH BLISCY – FIZJOTERAPEUTA uzależnione są od potrzeb.
Fundamentem osiągnięcia celów jest komunikacja oparta na zrozumieniu i faktach medycznych. Celem jest uwrażliwienie na to, że sposób, w jaki mówimy o sobie nawzajem i pomiędzy sobą, jest podstawowym przejawem naszego człowieczeństwa, kultury osobistej, ale także realnie wpływa na efekty leczenia, samoocenę oraz stan psychiczny nas wszystkich.
Autorzy: dr n. med. i n. o zdr. Beata Stepanow, mgr Piotr Wolski
Źródło: Kwartalnik NTM nr 2/2025