Opieka długoterminowa to kompleksowy, skoordynowany system usług i pomocy dla osób wymagających wsparcia w codziennym funkcjonowaniu lub w realizacji zaleceń terapeutycznych, ustalany indywidualnie na podstawie odpowiednich kryteriów kwalifikacji właściwych dla określonych form wsparcia.
Celem opieki długoterminowej jest minimalizacja utraty, utrzymywanie lub poprawa sprawności i niezależności osób wymagających wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, zgodnie z ich potrzebami i z poszanowaniem godności tych osób. Opieka długoterminowa obejmuje również wsparcie osób bliskich lub opiekunów.
W Polsce opieka długoterminowa przyjmuje różne formy, zapewniając wsparcie w zróżnicowanych sytuacjach. Należą do nich:
Pielęgniarska Domowa Opieka Długoterminowa – Pielęgniarska opieka długoterminowa domowa jest skierowana do obłożnie i przewlekle chorych, przebywających w domu. Może nią być objęty pacjent, który nie wymaga leczenia w warunkach stacjonarnych, jednak ze względu na istniejące problemy zdrowotne potrzebuje systematycznej i intensywnej opieki pielęgniarskiej w warunkach domowych. Opieka ta jest realizowana we współpracy z lekarzem POZ.
Stacjonarne Placówki Pielęgnacyjno-Opiekuńcze lub Pielęgnacyjno-Lecznicze – zapewniają pielęgnację pacjentów, którzy nie wymagają hospitalizacji, ale nie są samodzielni ze względu na stan zdrowia. Ośrodki sprawują opiekę medyczną całodobowo. Głównie obejmują opieką pacjentów przewlekle chorych, z niepełnosprawnością lub po ciężkiej chorobie albo zabiegu operacyjnym. Długość pobytu w zakładzie jest uzależniona od stanu zdrowia i oceny
w skali Barthel. W placówkach tego rodzaju pacjenci otrzymują specjalistyczną opiekę pielęgniarską, opiekuńczą oraz rehabilitację dostosowaną do ich potrzeb jak również psychologa czy terapeutę zajęciowego
Opieka paliatywna/hospicyjna – to świadczenia medyczne skierowane do osób cierpiących na choroby, które nie rokują na wyleczenie. Ich celem jest poprawa jakości życia pacjenta oraz wsparcie dla jego rodziny. Aby skorzystać z takich świadczeń, konieczne jest skierowanie od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego oraz spełnienie wskazań medycznych, określonych w przepisach, w tym przypadku nierokującej na wyleczenie choroby.
Świadczenia te realizowane są w różnych formach: w hospicjach stacjonarnych, domowych oraz w poradniach medycyny paliatywnej. W przypadku opieki domowej pacjentom zapewniana jest opieka pielęgniarska i fizjoterapeutyczna, natomiast nie przysługują im inne świadczenia z zakresu długoterminowej opieki domowej lub rehabilitacji leczniczej. Opieka ta jest szczególnie istotna dla zapewnienia komfortu pacjenta oraz kompleksowego wsparcia w trudnym okresie choroby.
Współpraca specjalistów – opieka długoterminowa wymaga interdyscyplinarnej współpracy różnych specjalistów. Lekarze, pielęgniarki, fizjoterapeuci, opiekunowie oraz pracownicy socjalni tworzą zespoły mające na celu zapewnienie kompleksowej opieki. Ważnym elementem jest współpraca z Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie (PCPR), Ośrodkami Pomocy Społecznej (OPS), Centrami Usług Społecznych (CUS) oraz z zespołem Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ).
W poszukiwaniu odpowiedniej formy opieki długoterminowej należy skonsultować się z lekarzem lub pielęgniarką pierwszego kontaktu (POZ) oraz jedną z instytucji odpowiadającej lokalnie za pomoc społeczną (PCPR, OPS lub CUS).