Łódzcy naukowcy pracują nad stworzeniem uniwersalnego testu służącego do przewidywania powikłań po radioterapii w leczeniu onkologicznym. Będzie on oparty na biologicznych wskaźnikach – pokazujących, jak komórki pacjenta reagują na dawkę napromieniania. Dzięki temu będzie można spersonalizować radioterapię i zminimalizować działania niepożądane.
Naukowcy chcą znaleźć biomarkery, które uda się zmierzyć w surowicy krwi, co pozwoli zoptymalizować dawkę napromieniania tak, aby nie wygenerować dodatkowych skutków ubocznych, ale jak najlepiej zniszczyć komórki nowotworowe. Badanymi przez zespół biomarkerami są cząsteczki tzw. mikroRNA, czyli krótkie fragmenty kwasu rybonukleinowego, obecne we krwi.
Radioterapia jest jednym z trzech filarów leczenia onkologicznego i w wielu przypadkach potrafi wydłużyć życie pacjentów. Niestety, w wielu przypadkach powoduje ona też ciężkie powikłania, mogące prowadzić nawet do zgonu, ze względu na to, że została podana zbyt wysoka dawka i rozwinęły się różnego rodzaju powikłania. Takie skutki uboczne radioterapii wynikają z faktu, że promieniowanie jonizujące dociera nie tylko do komórek nowotworowych, ale też tkanek zdrowych, które otaczają guz.
Radiotoksyczność dotycząca zdrowych tkanek w rejonie guza nowotworowego jest obecnie głównym czynnikiem ograniczającym skuteczność leczenia. Przewidzenie ryzyka radiotoksyczności u danego pacjenta przed leczeniem lub w jego trakcie jak na razie nie jest możliwe.
Projekt łódzkich naukowców ma na celu wytworzenie i ocenę efektywności klinicznej nowej klasy biomarkerów radiotoksyczności – mikroRNA, pozwalających na szybką i skuteczną ocenę toksyczności terapii w danej chwili.
Jako chorobę modelową do badań wybrano pacjentów z nowotworami głowy i szyi – grupę, w której ciężkie wczesne powikłania radioterapii skutkują przerwaniem lub wydłużeniem radioterapii u ponad 60 proc. pacjentów.
Innowacyjność projektu łódzkich badaczy polega na personalizacji terapii. Stworzony przez nich model statystyczny ma pozwolić na indywidualne szacowanie ryzyka odczynu u pacjentów, co umożliwi dostosowanie planu leczenia tak, by zminimalizować ryzyko powikłań poprzez wczesne wdrożenie leczenia objawowego lub wykorzystanie leków radioprotekcyjnych. To indywidualne ryzyko powikłań radioterapii będzie podstawą do przygotowania testu diagnostycznego i jego opatentowania.
Oprócz tego w projekcie realizowane są badania podstawowe, których celem jest stworzenie platformy umożliwiającej integrację wiedzy nt. obecnych we krwi biomarkerów. Platforma nie będzie ograniczała się do biomarkerów stosowanych w onkologii – pozwoli na konsolidację danych użytecznych we wszystkich dziedzinach medycyny.
Projekt „Predykcyjne biomarkery radiotoksyczności (PBRTox)” ma się zakończyć wiosną 2020 r. Jest finansowany przez Fundację na Rzecz Nauki Polskiej w ramach programu Inteligentny Rozwój ze środków Unii Europejskiej.
Wiele wskazuje na to, że pacjenci z rakiem gruczołu prostaty, leczeni radiologicznie, też skorzystają na tych badaniach.
Źródło: www.rynekzdrowia.pl