Infekcje dróg moczowych są najczęściej wywoływane przez bakterie, które dostają się do układu moczowego i powodują stan zapalny. Ich głównym sprawcą większości jest bakteria Escherichia coli (E. coli), która może przedostać się z okolic odbytu do cewki moczowej i dalej w górę do pęcherza moczowego, powodując zakażenie.
Kobiety znacznie częściej niż mężczyźni doświadczają infekcji dróg moczowych. Anatomiczna budowa kobiecego układu moczowego, z krótszą cewką moczową, ułatwia bakteriom dostęp do pęcherza. Dodatkowo bliskość odbytu do cewki moczowej zwiększa ryzyko przeniesienia bakterii. Szczególnie mocno na infekcje tego typu kobiety narażone są podczas ciąży, menopauzy oraz po aktywności seksualnej, gdy zmiany hormonalne i mechaniczne ułatwiają rozwój bakterii.
Istnieje wiele czynników, które zwiększają ryzyko rozwoju infekcji dróg moczowych. Do najważniejszych należą: zaburzenia w odpływie moczu, osłabiony układ odpornościowy, nawykowe powstrzymywanie oddawania moczu, używanie nieodpowiednich środków higieny intymnej, a także cewnikowanie.
Objawy dolnych dróg moczowych (zapalenie pęcherza):
Symptomy górnych dróg moczowych (zakażenie nerek):
Inne możliwe objawy:
Diagnozowanie infekcji dróg moczowych zaczyna się od wywiadu medycznego i oceny objawów. Lekarz zapyta o częstotliwość oddawania moczu, ból, pieczenie oraz inne towarzyszące symptomy, takie jak gorączka czy ból pleców. W celu potwierdzenia diagnozy zazwyczaj zleca się badanie moczu, które jest podstawowym testem wykrywającym obecność bakterii, krwi lub leukocytów w moczu.
Rutynowe badanie moczu (analiza ogólna moczu(, może wykryć oznaki infekcji, takie jak podwyższony poziom białych krwinek (leukocyturia) czy obecność azotynów. Jeśli wyniki wskazują na infekcję, przeprowadza się posiew moczu, aby zidentyfikować konkretny szczep bakterii odpowiedzialny za zakażenie oraz określić jego wrażliwość na antybiotyki. W niektórych przypadkach, szczególnie przy nawracających infekcjach, może być konieczne wykonanie dodatkowych badań obrazowych, takich jak ultrasonografia czy tomografia komputerowa.
Leczenie infekcji dróg moczowych zazwyczaj obejmuje antybiotyki. Rodzaj i długość terapii antybiotykowej zależy od rodzaju bakterii, nasilenia objawów oraz historii zdrowotnej pacjenta. W przypadkach łagodnych infekcji dolnych dróg moczowych leczenie może trwać kilka dni. Cięższe zakażenia nerek często wymagają dłuższego, często nawet kilkutygodniowego leczenia.
Oprócz antybiotyków terapia może obejmować środki przeciwbólowe, które łagodzą ból i dyskomfort związany z oddawaniem moczu. Pacjentom zaleca się również picie dużej ilości wody, aby wypłukać bakterie z układu moczowego oraz unikanie kofeiny, alkoholu i pikantnych potraw, które działają drażniąco na pęcherz. Przy nawracających infekcjach, lekarz może zalecić dalsze badania diagnostyczne w celu wykrycia ewentualnych anatomicznych lub funkcjonalnych problemów w układzie moczowym.
Zapobieganie infekcjom dróg moczowych jest kluczowe szczególnie dla osób, które mają tendencję do nawracających zakażeń. Jednym z najważniejszych sposobów profilaktyki jest utrzymanie odpowiedniej higieny osobistej, w tym regularne mycie okolic intymnych oraz wycieranie się od przodu do tyłu po skorzystaniu z toalety, tak aby zapobiec przenoszeniu bakterii z odbytu do cewki moczowej.
Nawodnienie organizmu jest również niezbędne – picie dużej ilości wody pomaga wypłukiwać bakterie z układu moczowego. Regularne oddawanie moczu, zwłaszcza po stosunku płciowym, może również pomóc w zapobieganiu infekcjom. Unikanie długotrwałego powstrzymywania się od oddawania moczu oraz noszenie bawełnianej, przewiewnej bielizny, która nie zatrzymuje wilgoci, to dodatkowe kroki, które mogą zmniejszyć ryzyko infekcji. W niektórych przypadkach, lekarze mogą zalecić profilaktyczne stosowanie niskich dawek antybiotyków, szczególnie u osób z nawracającymi infekcjami tego typu.