Andropauza nie odbiera mężczyźnie zdolności do prokreacji, ale może istotnie obniżyć jakość życia. Spadek poziomu testosteronu często wiąże się z problemami z erekcją, przewlekłym zmęczeniem, wahaniami nastroju oraz zaburzeniami snu. Dowiedz się, kiedy zaczyna się męski odpowiednik menopauzy, jakie są jego objawy, jak wygląda leczenie i w jakich sytuacjach warto skonsultować się ze specjalistą.
Andropauza, nazywana także męskim klimakterium lub zespołem niedoboru androgenów, to naturalny etap starzenia się, w którym stopniowo spada poziom hormonów płciowych, głównie testosteronu. W przeciwieństwie do menopauzy nie powoduje gwałtownej utraty płodności, jednak zmiany hormonalne mogą znacząco wpływać na nastrój, kondycję seksualną oraz zdrowie metaboliczne. Proces ten najczęściej nasila się po 50. roku życia, choć pierwsze objawy mogą wystąpić już po 40., a nawet między 30. a 35. rokiem życia u mężczyzn z nadwagą, otyłością, niską aktywnością fizyczną czy przewlekłym stresem.
Androgeny, z testosteronem jako kluczowym hormonem, odpowiadają za rozwój męskich cech płciowych oraz wpływają na libido, erekcję, gęstość kości, masę i siłę mięśni, produkcję krwinek czerwonych, metabolizm i funkcje poznawcze. Z wiekiem ich wytwarzanie w jądrach stopniowo maleje, a tkanki reagują na nie mniej skutecznie. Często towarzyszą temu inne zaburzenia hormonalne, np. insulinooporność, które dodatkowo nasilają objawy. Niezależnie od andropauzy, u około połowy mężczyzn w wieku 50–60 lat występuje łysienie androgenowe – związane z hormonami, lecz niebędące chorobą.
Najczęstsze symptomy andropauzy obejmują:
Nasilenie objawów andropauzy jest bardzo zróżnicowane – u części mężczyzn przebiega łagodnie, natomiast inni wymagają dokładnej diagnostyki i odpowiedniego leczenia.
Rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu (np. z użyciem kwestionariusza Morleya) i badania fizykalnego. Następnie oznacza się poranny poziom testosteronu całkowitego (7:00–11:00). Przy wartościach granicznych zaleca się powtórzenie badania oraz ocenę testosteronu wolnego, LH/FSH, SHBG, prolaktyny, TSH, profilu lipidowego, glukozy lub HbA1c. W przypadku podejrzenia osteoporozy wykonuje się densytometrię. Uwzględnia się choroby współistniejące (np. nadciśnienie, cukrzyca, bezdech senny), stosowane leki i styl życia pacjenta.
Regularna aktywność fizyczna – ćwiczenia siłowe wykonywane 2-3 razy w tygodniu oraz 150-300 minut ruchu aerobowego – wspiera budowę mięśni, zdrowie kości, stabilny nastrój i prawidłowy metabolizm. Równie istotna jest zbilansowana dieta, najlepiej w modelu śródziemnomorskim lub DASH, oparta na pełnych zbożach, warzywach, owocach, strączkach, rybach i oliwie, przy jednoczesnym ograniczeniu cukru, tłuszczów trans i alkoholu. Redukcja masy ciała nawet o 5-10% u osób z nadwagą lub otyłością wyraźnie poprawia funkcjonowanie hormonalne i seksualne. Kluczowe znaczenie ma także sen – 7-9 godzin dobrej jakości – oraz skuteczne metody radzenia sobie ze stresem, takie jak techniki relaksacyjne czy psychoterapia.
Stosuje się ją u mężczyzn z trwałym, objawowym niedoborem testosteronu potwierdzonym badaniami. Jej celem jest przywrócenie prawidłowego poziomu hormonu i złagodzenie dolegliwości. Przed rozpoczęciem leczenia konieczna jest ocena ryzyka i wykluczenie przeciwwskazań, takich jak rak prostaty lub piersi, ciężka niewydolność serca, nieleczony bezdech senny czy hematokryt powyżej 54%. TRT nie jest „cudownym środkiem na młodość” – najlepiej działa w połączeniu ze zdrowym stylem życia. Może być niewskazana u mężczyzn planujących potomstwo, ponieważ egzogenny testosteron może obniżać spermatogenezę.Poza zmianą stylu życia i ewentualną terapią testosteronem (TRT), lekarz może zalecić odpowiednie leki oraz leczenie chorób współistniejących.
Jeśli zauważasz przewlekłe zmęczenie, spadek libido, zaburzenia erekcji, zwiększenie obwodu pasa, wahania nastroju lub utratę siły – umów wizytę u urologa lub androloga. Po ukończeniu 45-50 lat warto raz w roku wykonać kontrolne badania: per rectum i PSA (po konsultacji z lekarzem), glikemię/HbA1c, lipidogram, pomiar ciśnienia, masy ciała i obwodu pasa, a w razie potrzeby densytometrię.
Andropauza to naturalny etap życia, który można przejść świadomie i bez utraty jakości. Wczesna diagnostyka, zdrowe nawyki i – gdy to konieczne – leczenie pod okiem specjalisty pomagają odzyskać energię, sprawność i satysfakcję seksualną.
Źródło: NewsMed