Rak pęcherza moczowego to dość często występujący nowotwór. Niestety wciąż jest byt późno rozpoznawany. Warto pamiętać o profilaktyce i nie lekceważyć objawów ze strony pęcherza moczowego. Trzeba też pamiętać, że ten nowotwór zdecydowanie częściej atakuje mężczyzn i palaczy.
Zgodnie z danymi raportowanymi w Krajowym Rejestrze Nowotworów w Polsce w 2020 r. liczba zachorowań na nowotwór złośliwy pęcherza moczowego wyniosła 4815 przypadków u mężczyzn i 1516 przypadków u kobiet. Umieralność z powodu raka pęcherza jest wysoka. Wynika to opóźnionego procesu diagnostyki. Liczba zgonów rocznie przekracza 4 tysiące: w 2020 r. 3202 zgonów mężczyzn i 915 kobiet. W Polsce u dużej części pacjentów rak pęcherza jest rozpoznawany w stadium, gdy jest już to nowotwór zaawansowany i inwazyjny.
W przypadku raka pęcherza moczowego można wyróżnić czynniki przyczyniające się do rozwoju tego nowotworu. Okazuje się, że na rak pęcherza najczęściej chorują palacze. Przyczyną są również czynniki środowiskowe, takie jak ekspozycja na substancje chemiczne. U około połowy pacjentów nowotwór pęcherza jest skutkiem palenia tytoniu, a u około 1/3 chorych – skutkiem zawodowej ekspozycji na różne szkodliwe substancje chemiczne.
Najczęstszym sygnałem występującym w przypadku raka pęcherza jest krwiomocz. Jednak nie musi pojawiać się on u wszystkich pacjentów mających nowotwór. Przy raku pęcherza mogą wystąpić również inne dolegliwości, takie jak: infekcje dróg moczowych utrzymujące się dłużej niż 2 tygodnie, szczypanie, pieczenie, ból; czy też częste oddawanie moczu.
Wczesne rozpoznanie raka pęcherza moczowego daje duże szanse na wyleczenie go. Nowotwór trzeba rozpoznać jak najwcześniej, najlepiej w tzw. nieinwazyjnym stadium, kiedy jeszcze nie wrasta głęboko w ścianę pęcherza moczowego. Jeśli się to uda, leczenie polega na wycięciu zmian podczas zabiegu tzw. przezcewkowej elektroresekcji (z ang. TURT/TURBT). Wyniki takiego leczenia są bardzo dobre i pacjenci żyją przez wiele lat.
W przypadku inwazyjnego stadium choroby konieczne jest wtedy wycięcie całego pęcherza wraz z przylegającymi narządami (u mężczyzn wraz prostatą, a u kobiet wraz z częścią narządu rodnego). Taką operację nazywamy radykalną cystektomią, w wyniku której niezbędne jest wykonanie urostomii. Po takim zabiegu pacjent nie może już oddawać moczu w sposób naturalny, tylko spływa on do woreczka przyklejonego do skóry.
Niestety, nowotwór, który wrasta w ścianę pęcherza moczowego, ma także tendencję do wrastania do naczyń krwionośnych, co oznacza, że dosyć łatwo daje przerzuty. Dlatego jeszcze przed operacją cystektomii pacjent powinien otrzymać przedoperacyjną chemioterapię. Niektórzy pacjenci nie zgadzają się na wycięcie pęcherza moczowego i u nich sięgamy po leczenie łączące kilka metod, czyli chirurgiczne wycięcie jak największego obszaru guza, chemioterapię i naświetlania.
Od jesieni ubiegłego dla Polaków stały się bardziej dostępne nowoczesne metody leczenia zaawansowanego raka pęcherza moczowego. Lek biologiczny niwolumab, który wcześniej był już dostępny dla chorych z innymi nowotworami, od 1 listopada 2023 roku może być stosowany w ramach programu lekowego w leczeniu uzupełniającym chorych po radykalnej cystektomii, zagrożonych ryzykiem nawrotu choroby. Program daje też możliwość leczenia enfortumabem wedotyny – u chorych po niepowodzeniu leczenia uprzednio chemioterapią opartej o platyny i po terapii inhibitorem PD-1 / PD-L1.
Listopadowa lista leków refundowanych przyniosła w uroonkologii wiele ważnych nowości dla pacjentów zmagających się z nowotworami. U niektórych chorych z rakiem pęcherza istnieje możliwość zastosowania enfortumabu wedotyny. To unikalna forma celowanej chemioterapii, skutecznej w tkankach docelowych, objętych chorobą, ale z istotnie ograniczoną toksycznością systemową. W praktyce oznacza to mniej skutków ubocznych.
Badania kliniczne wykazały istotne statystycznie i klinicznie wydłużenie przeżycia całkowitego (OS) o niemal 4 miesiące w porównaniu z chemioterapią i istotne statystycznie zmniejszenie ryzyka zgonu o 30% w porównaniu z chemioterapią. Badania wykazały również istotny statystycznie wpływ na zmniejszenie bólu i utrzymanie jakości życia.
Podstawowym badaniem diagnostycznym jest badanie ogólne moczu, które można wykonać po uprzednim otrzymaniu skierowania od lekarza pierwszego kontaktu. Warto je wykonywać regularnie.
W przypadku wystąpienia krwiomoczu, badanie ogólne moczu jest obligatoryjne. Oprócz tego lekarz powinien również zlecić USG. Jeśli po wykonaniu wyżej wymienionych badań lekarz podejrzewa raka pęcherza moczowego, dalej kieruje pacjenta do urologa. Lekarz urolog wykonuje wtedy dokładne badania, które potwierdzą lub wykluczą nowotwór.
Urolog powinien zajrzeć do środka pęcherza moczowego za pomocą instrumentu, który nazywa się cystoskop. Ma wówczas możliwość dokładnego obejrzenia pęcherza oraz wycięcia podejrzanych zmian. Jeśli zmiany są niewielkie możliwe jest wycięcie ich w całości, natomiast jeśli są duże i rozległe, pobiera się z nich wycinki. Są analizowane pod mikroskopem, a wyniki dają ostateczną odpowiedź, czy mamy do czynienia z rakiem oraz z jakim jego typem.
Źródło: Poradnik Zdrowie